ISLEX - orðabókin
Stofnun Árna Magnússonar í íslendskum vísindum
vel orðabók:
1 bera s info
 
framburður
 bending
 1
 
 ávirki: hvønnfall
 bera
 hann bar ferðatöskuna út í bíl
 
 hann bar kuffertið út í bilin
 við bárum sófann á milli okkar
 
 vit bóru sofuna millum okkara
 þjónar báru matinn á borðin
 
 tænarar settu matin á borðið
 2
 
 ávirki: hvønnfall
 bera
 lögreglan ber venjulega ekki vopn
 
 løgreglan ber ikki vanliga vápn
 hún bar dýra skartgripi
 
 hon bar dýrar skartgripir
 bera þess merki
 
 vísa tekin um
 hann bar þess engin merki að hann væri reiður
 
 hann vísti eingin tekin um at hann var illur
 3
 
 ávirki: hvørjumfall + hvønnfall
 siga frá, greiða frá, fortelja, lata vita
 hún bar mér fréttir af barnsfæðingunni
 
 hon segði mær frá barnsburðinum
 hann lofaði að bera henni kveðju mína
 
 hann lovaði at heilsa henni frá mær
 4
 
 ávirki: hvørjumfall
 fáa avkom (um djór), leggja, lemba, kálva, fola
 ærin bar tveimur lömbum
 
 ærin er tvílembd
 5
 
 bera sig vel
 
 bera seg væl
 hann bar sig vel þrátt fyrir gjaldþrotið
 
 hann tók gjaldtrotið við tolni
 bera sig illa
 
 bera seg illa (ikki hava tamarhald á sær), gremja seg, klaga, geva ilt av sær
 6
 
 <verslunin> ber sig
 
 <handilin> ber seg
 reksturinn bar sig ekki fyrsta árið
 
 raksturin bar seg ikki tað fyrsta árið
 7
 
 subjekt: hvønnfall
 reka, dríva
 bátinn bar að landi í lítilli vík
 
 báturin rak á land í eini lítlari vík
 8
 
 subjekt: hvønnfall
 daga
 kirkjuna ber við himin uppi á hæðinni
 
 kirkjan dagar upp móti himmalinum á høvdini
 9
 
 subjekt: hvønnfall
 <erfiðleika> ber að höndum
 
 <trupulleikar> taka seg upp
 <málefnið> ber á góma
 
 <málið> varð umrøtt, nortið varð við <málið>
 10
 
 subjekt: hvørjumfall
 eiga, hava skyldu til
 starfsmönnum ber að hlýða yfirmanni sínum
 
 starvsfólk eiga at akta fyristøðufólk síni
 11
 
 bera + að
 
 a
 
 bera sig <þannig> að
 
 bera seg <soleiðis> at
 hvernig á að bera sig að við að planta trjám?
 
 hvussu bert tú teg at við at planta trø?
 b
 
 <óhappið> ber <þannig> að
 
 subjekt: hvønnfall
 <óhappið> ber <soleiðis> á, <soleiðis> hendir <óhappið>
 við vitum ekki hvernig slysið bar að
 
 vit vita ikki hvussu óhappið hendi
 12
 
 bera + af
 
 a
 
 bera af (öðrum)
 
 bera av, skara framúr
 þetta málverk er fallegast, það ber af
 
 hatta er tann vakrasti málningurin, hann ber av
 hann ber af öðrum nemendum í bekknum
 
 hann skarar fram úr øðrum næmingum í flokkinum
 b
 
 bera af sér <höggið>
 
 bøta <høggið>, sláa <høggið> frá sær, lofta <høgginum>
 13
 
 bera + á
 
 a
 
 bera <krem> á <andlitið>
 
 smyrjja <krem> á <andlitið>
 hann bar skósvertu á skóna
 
 hann smurdi skósvertu á skógvarnar
 bera á túnið
 
 bera tøð á bøin
 b
 
 það ber <mikið> á <þessu>
 
 <hetta> sæst <nógv>, <hetta> ger <nógv> vart við seg
 í vortískunni ber mikið á litríkum kjólum
 
 vármótin er nógv merktur av litføgrum kjólum
 lítið hefur borið á flensu í vetur
 
 influensa hevur lítið gjørt vart við seg í vetur
 láta lítið á sér bera
 
 gera lítið um seg
 <ganga út> svo lítið ber á
 
 <fara út> uttan at nakar varnast
 c
 
 bera á <hana> sakir
 
 leggja <hana> undir e-t, ákæra <hana>, saka <hana>
 14
 
 bera + á móti
 
 bera á móti <þessu>
 
 mótmæla <hesum>, muta ímóti <hesum>, nokta fyri <hesum>
 hún bar á móti því að hún væri óstundvís
 
 hon mótmælti tí at hon ikki var stundvís
 15
 
 bera + fram
 
 a
 
 bera fram <orðið>
 
 úttala <orðið>, bera <orðið> fram
 Íslendingum finnst oft erfitt að bera fram dönsku
 
 íslendingar halda mangan at danskt er torført at bera fram
 b
 
 bera fram <veitingar>
 
 borðreiða við <e-m>
 í veislunni voru bornir fram kaldir réttir
 
 í veitsluni varð borðreitt við køldum rættum
 c
 
 bera fram <mótmæli>
 
 bera <mótmæli> fram
 má ég bera fram tillögu?
 
 kann eg seta fram eitt uppskot?
 16
 
 bera + fyrir
 
 a
 
 það ber <margt> fyrir <mig>
 
 <eg> upplivi <so mangt>, <mær> hendir <mangt og hvat>
 hvað bar helst fyrir ykkur í Kína?
 
 hvat upplivdu tit serliga í Kina?
 lítið hafði borið fyrir í sveitinni það ár
 
 lítið var hent í bygdini tað árið
 <margt> ber fyrir augu
 
 har er <mangt> at síggja
 b
 
 bera fyrir sig <minnisleysi>
 
 umbera seg við <minnisloysi>
 17
 
 bera + með
 
 a
 
 bera <þetta> með sér
 
 bera dám av <hesum>
 hún ber það með sér að hún hefur aldrei unnið verkamannavinnu
 
 tað loðar upp við hana at hon ongantíð hevur gjørt kropsligt arbeiði
 b
 
 <mýflugan> ber með sér <sjúkdóminn>
 
 <mýggjabitin> ber <smittuna>, <mýggjabitin> breiðir <sjúkuna> út
 18
 
 bera + niður
 
 bera <þar> niður
 
 <har> kastaði hann upp í bókini
 hann bar niður í miðri sögunni
 
 hann opnaði bókina mitt í søguni
 19
 
 bera + saman
 
 a
 
 bera saman <þetta tvennt>
 
 bera <hesi bæði> saman
 ég bar saman litina og sá að annar var dekkri
 
 eg bar litirnar saman og sá at annar var døkkari
 bera <þetta> saman við <hitt>
 
 bera <hetta> saman við <hitt>
 við getum ekki borið kindur saman við kýr
 
 vit kunnu ikki bera seyð saman við neyt
 b
 
 <þeim> ber saman
 
 subjekt: hvørjumfall
 frásagnir <teirra> samsvaraðu
 bílstjórunum bar ekki saman um orsakir árekstursins
 
 bilstjórarnir vóru ikki á einum máli um orsøkina til samanstoytin
 20
 
 bera + til
 
 a
 
 það ber til
 
 tað hendir, so berst á
 það bar til dag einn að óvæntur gestur kom í heimsókn
 
 so bar á ein dagin at ein óvæntaður gestur kom at vitja
 hvað ber til?
 
 hvussu ber tað til?
 hvað ber til að hún er í góðu skapi?
 
 hvussu ber tað til at hon er í so góðum lag
 b
 
 hafa <margt> til að bera
 
 hava góðar eginleikar, hava góðar gávur, hava gott hegni
 hún hefur ýmislegt til að bera sem góður kennari
 
 hon hevur gott hegni til at vera lærari
 21
 
 bera + undir
 
 bera <textann> undir <hana>
 
 biðja <hana> lesa <tekstin> ígjøgnum
 hann bar það undir lækninn sinn hvort hann gæti farið í langferð
 
 hann ráðførdi seg við læknan um hann kundi fara eina longri ferð
 22
 
 bera + upp
 
 a
 
 bera upp <erindið>
 
 siga fram <ørindini>, bera upp <ørindini>, siga <ørindi síni>
 tillagan var borin upp á fundinum
 
 uppskotið varð lagt fram á fundinum
 b
 
 subjekt: hvønnfall
 <1. maí> ber upp á <laugardag>
 
 <1. mai> ber upp á ein <leygardag>
 23
 
 bera + utan á
 
 bera <auðæfin> utan á sér
 
 heingja <ríkidømið> uttan á seg
 24
 
 bera + út
 
 a
 
 bera út póst
 
 bera post út
 bera út dagblöð
 
 bera dagbløð út
 b
 
 bera út <söguna>
 
 bera <slatrið>
 c
 
 bera út <leigjandann>
 
 koyra <leigaran> út
 d
 
 bera út barn
 
 bera barn út
 25
 
 bera + út af
 
 það má ekkert út af bera
 
 einki má fara av lagi
 26
 
 bera + við
 
 a
 
 það ber við
 
 tað hendir, tað kemur fyri
 það bar stundum við að hún þurfti að vinna á kvöldin
 
 tað hendi viðhvørt at hon noyddist at arbeiða um kvøldið
 b
 
 bera við <lasleika>
 
 umbera seg við <sjúku>
 hann var heima og bar við veikindum
 
 hann var við hús og umbar seg við at hann var sjúkur
 c
 
 subjekt: hvønnfall
 <kirkjuna> ber við <himin>
 berast, v
 borinn, adj
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík