ISLEX - orðabókin
Stofnun Árna Magnússonar í íslendskum vísindum
vel orðabók:
gera s info
 
framburður
 bending
 ávirki: hvønnfall
 1
 
 (aðhafast)
 gera
 hvað ertu að gera?
 
 Hvat gert tú?, hvat tekst tú við?
 hún gerði þetta ekki viljandi
 
 hon gjørdi tað ikki við vilja
 við ætlum ekki að gera neitt sérstakt í kvöld
 
 vit ætla ikki at gera nakað serligt í kvøld
 hvað get ég gert fyrir þig?
 
 hvat fái eg gjørt fyri teg?
 gera eitthvað í málinu
 
 gera nakað við málið
 gera sitt besta
 
 gera sítt besta, gera sítt ítasta
 gera sitt til að <hjálpa til>
 
 gera sítt til at <hjálpa til>
 gera <mikið> af því að <ferðast>
 
 gera <nógv> av at <ferðast>
 gerðu það (fyrir mig)
 
 gott í teg, vælsignaður
 leyfðu mér að eiga hvolpinn, gerðu það
 
 gott í teg lat meg eiga hvølpin
 hafa <lítið> að gera
 
 hava <lítið> at gera, hava <lítið> um at vera
 það er <mikið> að gera
 
 tað er <nógv> at gera, tað er <nógv> at takast við
 2
 
 (búa til)
 gera
 hann hefur gert tvær kvikmyndir
 
 hann hevur gjørt tveir filmar
 hún gerir frábæra lifrarkæfu
 
 hon ger frágera gott livradeiggj, hon ger frágera gott livurpostei
 hann gerði tvær villur á prófinu
 
 hann gjørdi tvær villur í próvtøkuni
 3
 
 (starfa)
 gera, takast við
 hvað gerir pabbi hennar?
 
 hvat ger pápi hennara?, hvat tekst pápi hennara við?
 hann gerir ekki neitt, hann er atvinnulaus
 
 hann ger einki, hann er arbeiðsleysur
 4
 
 (láta verða)
 gera
 hún er að gera hann brjálaðan
 
 hon er um at gera hann óðan í høvdinum
 þau gerðu eldhúsið stórglæsilegt
 
 tey gjørdu køkin glæsiligan
 skvetta af ólífuolíu gerir matinn enn betri
 
 ein dropi av oljuberjaolju ger matin uppaftur leskiligari
 gera hreint
 
 gera reint
 5
 
 (staðgengill sagnliðar)
 gera
 ég ætlaði að vökva garðinn en ég gerði það ekki
 
 eg ætlaði at væta urtagarðin, men gjørdi tað ikki
 hana langaði að skamma drenginn en hún gat ekki gert það
 
 hon hevði hug at deila dreingin, men hon fekk seg ikki til tað
 hann prjónar stundum, hann gerir það sér til gamans
 
 hann bindur viðhvørt og ger tað til stuttleika
 6
 
 (valda miska)
 ávirki: hvørjumfall + hvønnfall
 gera
 hann hefur ekki gert mér neitt
 
 hann hevur einki gjørt mær
 hún gerði honum þann óleik að reykja inni
 
 hon vann honum ta neis at roykja inni
 7
 
 (hafa áhrif)
 ávirki: hvørjumfall + hvønnfall
 gera
 þetta jurtate gerir þér gott
 
 hetta urtateið gagnar tær
 8
 
 <honum> er gert að <greiða sekt>
 
 <hann> skal <rinda bót>
 9
 
 það gerir <byl>
 
 <kavaódn> brestur á
 um kvöldið gerði mikið óveður
 
 tað kvøldið brast óført illveður á
 10
 
 gera + að
 
 a
 
 gera <hana> að <framkvæmdastjóra>
 
 gera <hana> til <fyrisitingarstjóra>
 b
 
 gera að fiski
 
 reinsa fisk
 gera að <sárinu>
 
 binda um <sárið>
 c
 
 geta ekki að þessu gert
 
 ikki at kunna gera við tað
 ég get ekki að því gert þó að fluginu hafi seinkað
 
 eg kann ikki lastast fyri at flogfarið varð seinkað
 11
 
 gera + af
 
 a
 
 gera <eitthvað> af sér
 
 gera okkurt býtt, gera okkurt ólógligt
 þeir segjast ekki hafa gert neitt af sér
 
 teir siga seg vera ósekar, teir siga seg ikki at hava gjørt nakað skeivt
 b
 
 hvað hef ég gert af <pennanum mínum>?
 
 hvar havi eg lagt <pennin hjá mær>?
 c
 
 <hann> veit ekki hvað <hann> á af sér að gera
 
 <hann> veit ikki hvat ið er til ráða at taka
 12
 
 gera + á
 
 gera á sig
 
 skíta í buksurnar
 13
 
 gera + fyrir
 
 gera sér lítið fyrir og <skora 10 mörk>
 
 <skjóta tíggju mál> sum einki
 14
 
 gera + í
 
 gera í því að <vera leiðinlegur>
 
 leggja sær nær at <vera keðiligur>
 15
 
 gera + með
 
 gera <ekkert> með <þetta>
 
 <ikki> latast um vón
 16
 
 gera + til
 
 a
 
 <þetta> gerir ekkert til
 
 <hetta> er alt í lagi
 það gerir ekkert til þótt þú verðir svolítið seinn
 
 tað bilar einki um tú verður eitt sindur seinkaður
 fötin mín blotnuðu en það gerði ekkert til
 
 klæðini hjá mær gjørdust vát, men tað gjørdi einki
 b
 
 gera sig til
 
 gera seg til
 hún gerir sig til fyrir strákunum
 
 hon ger seg til fyri dreingjunum
 17
 
 gera + um
 
 það er um að gera
 
 nú ræður um
 það er um að gera að nýta tímann vel
 
 tað ræðu um at nýta tíðina væl
 18
 
 gera + upp
 
 a
 
 gera upp <húsið>
 
 gera <húsini> í stand
 íbúðin hefur verið gerð upp á smekklegan hátt
 
 íbúðin er snøgg nú hon er gjørd í stand
 b
 
 gera upp
 
 avrokna, gjalda
 við gerðum upp við þjóninn og fórum út
 
 vit guldu tænaranum og fóru av stað
 c
 
 gera <þetta> upp við sig
 
 seta sær <okkurt> fyri, gera <okkurt> av
 ég gat ekki gert upp við mig hvor húfan væri flottari
 
 eg fekk ikki gjørt av hvør húgva ið var tann snøggasta
 d
 
 gera sér upp <veikindi>
 
 látast at vera <sjúkur>
 19
 
 gera + upp á milli
 
 gera upp á milli <þeirra>
 
 gera mismun á <teimum>
 hún gerir ekki upp á milli barnanna sinna
 
 hon ger ikki mismun á børnum sínum
 geta ekki gert upp á milli <þessara tveggja málverka>
 
 ikki at kunna avgera <hvønn málning av tveimum> einum líkar best
 20
 
 gera + úr
 
 a
 
 gera saft úr <berjum>
 
 gera saft úr berum
 hún gerði bát úr dagblaðinu
 
 hon gjørdi ein bát burtur úr dagblaðnum
 b
 
 gera lítið úr <honum>
 
 lítilsvirða <hann>
 c
 
 gera <mikið> úr <vandamálinu>
 
 gera <nógv> burtur úr <vandamálinum>
 hann gerði lítið úr bakveiki sinni
 
 hann gjørdi lítið burtur úr at hann hevði ilt í rygginum
 d
 
 gera gott úr <öllu>
 
 fáa sum best burtur úr <øllum>
 21
 
 gera + út
 
 gera út <bát>
 
 gera út <bát>
 22
 
 gera + út af við
 
 gera út af við <hana>
 
 beina fyri <henni>
 fyrirlesarinn var að gera út af við mig af leiðindum
 
 hann, ið helt fyrilesturin, var um at gera av við meg, so keðiligur var hann
 23
 
 gera + út um
 
 gera út um <þetta>
 
 gera <hetta> av
 þeir ætluðu að gera út um deiluna með slagsmálum
 
 teir ætlaðu at fara til hendurs at avgera ósemjuna
 24
 
 gera + við
 
 a
 
 gera við <kranann>
 
 umvæla <kranan>
 hann gat ekki gert við kassettutækið
 
 hann fekk ikki umvælt kasettubandspælaran
 b
 
 gera vel við <hana>
 
 fara væl við <henni>
 c
 
 geta <lítið> gert við <þessu>
 
 <ikki> at fáa gjørt <nógv> við <hetta>
 gerðu svo vel
 
 ger so væl
 má ég fá saltið? - gerðu svo vel
 
 kanst tú rætta mær saltið? - ger so væl!
 gerið þið svo vel að koma inn
 
 gerið so væl og komið inn
 gerast, v
 gerður, adj
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík