ISLEX orðabókin
Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
veldu orðabók:
ráða so info
 
framburður
 beyging
 1
 
 (stjórna)
 fallstjórn: þágufall
 bestemme
 forstjórinn ræður öllu í fyrirtækinu
 
 direktøren bestemmer alting i virksomheden
 ég ræð vinnutíma mínum
 
 jeg bestemmer selv hvornår jeg arbejder
 þú mátt ráða hvað verður í matinn
 
 du må bestemme hvad vi skal have at spise
 við ráðum ekki veðrinu
 
 vi kan ikke bestemme over vejret, vi har ikke indflydelse på vejret
 ráða engu um <þetta>
 
 ikke have noget at skulle have sagt om <dette>, ikke have indflydelse på <dette>
 gjaldkerinn ræður engu um starfsemi bankans
 
 kassereren har ingen indflydelse på driften af banken
 ráða ferðinni
 
 bestemme farten
 hann lét hestinn ráða ferðinni
 
 han lod hesten bestemme farten
 ráða lögum og lofum
 
 sidde på magten
 herforingjar ráða lögum og lofum í landinu
 
 generalerne sidder på magten i landet
 ráða ríkjum
 
 regere, herske over
 konungurinn réð ríkjum í Noregi
 
 kongen herskede over Norge
 ráða úrslitum
 
 afgøre
 við keyptum hornsófann, liturinn á honum réð úrslitum
 
 farven var afgørende for vores køb af hjørnesofaen
 þú rétt ræður því
 
 du vover, du kommer til at fortryde det, du kan lige understå dig i at ...
 þú rétt ræður hvort þú segir frá þessu!
 
 du vover på at sige noget!
 2
 
 (ráðleggja)
 fallstjórn: þágufall
 råde, anbefale
 ég réð honum að fara til læknis
 
 jeg rådede ham til at gå til læge
 jeg anbefalede ham at gå til læge
 ráða <honum> frá <þessu>
 
 fraråde <ham> at gøre <det her>, råde <ham> fra at gøre <det her>
 hann ræður mér frá að fara í langa sjóferð
 
 han råder mig fra at tage på en lang sejltur
 3
 
 (ráða til starfa)
 fallstjórn: þolfall
 ansætte
 skólinn ætlar að ráða fjóra nýja kennara
 
 skolen vil ansætte fire nye lærere
 hún réð sig sem þernu hjá drottningunni
 
 hun fik ansættelse som dronningens hofdame
 ráða <hana> í vinnu
 
 ansætte <hende>
 ráða <fólk> til starfa
 
 ansætte <personale>
 4
 
 (um þraut o.fl.)
 fallstjórn: þolfall
 løse
 tyde
 hann gat ekki ráðið gátuna
 
 han kunne ikke løse gåden
 hún ræður stundum drauma fyrir fólk
 
 hun tyder somme tider drømme for folk
 ráða í <skriftina>
 
 tyde <skriften>
 5
 
 fallstjórn: þolfall
 ráða <þetta> af <orðum hans>
 
 slutte <dette> ud fra <hans ord>
 tolke <hans ord> <sådan>
 6
 
 ráða sér ekki
 
 ikke kunne beherske sig
 börnin réðu sér ekki fyrir gleði
 
 børnene jublede af glæde
 7
 
 ráða + af
 
 fallstjórn: þolfall
 ráða <hann> af dögum
 
 myrde <ham>, få <ham> dræbt
 forsetinn var ráðinn af dögum árið 1980
 
 præsidenten blev myrdet i 1980
 8
 
 ráða + fram úr
 
 ráða fram úr <erfiðleikunum>
 
 finde en løsning på <problemerne>
 finde en vej ud af <problemerne>
 9
 
 ráða + fyrir
 
 ráða fyrir <landinu>
 
 styre <landet>, råde over <landet>
 Spánverjar réðu fyrir miklum flota
 
 spanierne rådede over en stor flåde
 10
 
 ráða + við
 
 ráða við <andstæðinginn>
 
 kunne magte <modstanderen>
 kunne klare <modstanderen>
 hann ræður vel við hinn strákinn og er ekkert hræddur
 
 han kan godt klare den anden dreng og er ikke spor bange
 ráða við <starfið>
 
 kunne magte <arbejdet>
 nemendurnir ráða ekki við svona erfið dæmi
 
 eleverne kan ikke magte så svære regnestykker
 11
 
 ráða + yfir
 
 hafa yfir að ráða/ráða yfir <góðum tækjabúnaði>
 
 have <godt teknisk udstyr> til sin rådighed, råde over <noget godt teknisk udstyr>
 hún ræður yfir miklum auðæfum sem aðalerfinginn
 
 hun disponerer over en stor formue som hovedarving
 fyrirtækið ræður yfir frábæru starfsfólki
 
 virksomheden råder over et særdeles kvalificeret personale
 ráðast, v
 ráðinn, adj
 ráðandi, adj
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík