ISLEX - ordboka
Árni Magnússon-instituttet for islandske studiar
vel ordbok:
ráða v info
 
uttale
 beyging
 1
 
 (stjórna)
 objekt: dativ
 bestemma
 forstjórinn ræður öllu í fyrirtækinu
 
 direktøren bestemmer alt i bedrifta
 ég ræð vinnutíma mínum
 
 eg bestemmer sjølv når eg jobbar
 þú mátt ráða hvað verður í matinn
 
 du får bestemma kva me skal ha til middag
 við ráðum ekki veðrinu
 
 me rår ikkje over vêret
 ráða engu um <þetta>
 
 ikkje rå over <det>
 gjaldkerinn ræður engu um starfsemi bankans
 
 kasseraren rår ikkje over bankdrifta
 ráða ferðinni
 
 bestemma ferda
 hann lét hestinn ráða ferðinni
 
 han lét hesten bestemma ferda
 ráða lögum og lofum
 
 herska, styra
 herforingjar ráða lögum og lofum í landinu
 
 generalane sit på makta i landet
 ráða ríkjum
 
 regjera, herska, styra
 konungurinn réð ríkjum í Noregi
 
 i Noreg herska kongen
 ráða úrslitum
 
 avgjera, vedta
 við keyptum hornsófann, liturinn á honum réð úrslitum
 
 me kjøpte hjørnesofaen, fargen var utslagsgjevande
 þú rétt ræður því
 
 du skulle berre våga
 þú rétt ræður hvort þú segir frá þessu!
 
 du skulle berre våga å fortelja det!
 2
 
 (ráðleggja)
 objekt: dativ
 , anbefala
 ég réð honum að fara til læknis
 
 eg rådde han til å gå til legen
 ráða <honum> frá <þessu>
 
 rå <han> frå <det>
 hann ræður mér frá að fara í langa sjóferð
 
 han rår meg frå å dra på ein lang seglas
 3
 
 (ráða til starfa)
 objekt: akkusativ
 tilsetja
 skólinn ætlar að ráða fjóra nýja kennara
 
 skulen kjem til å tilsetja fire nye lærarar
 hún réð sig sem þernu hjá drottningunni
 
 ho blei tilsett som ny hoffdame hos dronninga
 ráða <hana> í vinnu
 
 tilsetja <henne>
 ráða <fólk> til starfa
 
 tilsetja <personale>
 4
 
 (um þraut o.fl.)
 objekt: akkusativ
 løysa, tyda, finna svar
 hann gat ekki ráðið gátuna
 
 han kunne ikkje løysa gåta
 hún ræður stundum drauma fyrir fólk
 
 av og til tyder ho draumane til folk
 ráða í <skriftina>
 
 tyda <skriften>
 5
 
 objekt: akkusativ
 ráða <þetta> af <orðum hans>
 
 tolka <orda hans> på <den måten>
 6
 
 ráða sér ekki
 
 ikkje klara å styra seg
 börnin réðu sér ekki fyrir gleði
 
 barna heldt på å gå ut av sitt gode skinn av glede
 7
 
 ráða + af
 
 objekt: akkusativ
 ráða <hann> af dögum
 
 ta <han> av dage
 myrda <han>
 forsetinn var ráðinn af dögum árið 1980
 
 presidenten blei myrda i 1980
 8
 
 ráða + fram úr
 
 ráða fram úr <erfiðleikunum>
 
 finna ei løysing på <problema>
 9
 
 ráða + fyrir
 
 ráða fyrir <landinu>
 
 styra <landet>
 rå over <riket>
 Spánverjar réðu fyrir miklum flota
 
 spanjolane rådde over ein stor flåte
 10
 
 ráða + við
 
 ráða við <andstæðinginn>
 
 halda styr på <motstandaren>
 hann ræður vel við hinn strákinn og er ekkert hræddur
 
 han taklar fint den andre guten og er absolutt ikkje redd
 ráða við <starfið>
 
 meistra <jobben>
 nemendurnir ráða ekki við svona erfið dæmi
 
 elevane greier ikkje så store reknestykke
 11
 
 ráða + yfir
 
 hafa yfir að ráða/ráða yfir <góðum tækjabúnaði>
 
 ha godt <teknisk utstyr> til rådigheit
 hún ræður yfir miklum auðæfum sem aðalerfinginn
 
 som hovudarving disponerer ho over ein stor formue
 fyrirtækið ræður yfir frábæru starfsfólki
 
 verksemda har svært gode folk til rådvelde
 ráðast, v
 ráðinn, adj
 ráðandi, adj
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík