ISLEX - orðabókin
Stofnun Árna Magnússonar í íslendskum vísindum
vel orðabók:
leggja s info
 
framburður
 bending
 1
 
 ávirki: hvønnfall
 leggja
 hann lagði barnið í rúmið
 
 hann legði barnið í seingina
 leggja sig
 
 leggja seg
 2
 
 ávirki: hvønnfall
 seta, leggja, stilla
 hann leggur kassann varlega niður
 
 hann setur kassan varliga frá sær
 ég lagði dagblaðið á eldhúsborðið
 
 eg legði dagblaðið á køksborðið
 þau lögðu frá sér innkaupapokana
 
 tey settu innkeypsposarnar frá sær
 3
 
 ávirki: hvønnfall
 leggja (inn) (leggja ravmagn, rør el. tíl. inn í t.d. hús), gera (um vegagerð)
 rafmagn var lagt í húsið
 
 ravmagn var lagt inn í húsini
 það á að leggja nýjan veg
 
 nú skal nýggjur vegur gerast
 þau lögðu parket á stofuna
 
 tey løgdu parket á í stovuni
 hann lagði flísar á baðherbergið
 
 hann legði flísar í baðirúminum
 4
 
 fara (avstað), halda (avstað)
 við lögðum á heiðina um hádegið
 
 vit hildu til fjals um middagsleitið
 leggja af stað
 
 fara avstað
 leggja í hann
 
 fara avstað
 leggja upp <í ferðina>
 
 byrja ferðina
 leggja leið sína <um dalinn>
 
 taka leiðina <gjøgnum dalin>
 leggja frá bryggju
 
 leggja frá bryggju
 leggja á flótta
 
 taka til rýmingar
 5
 
 ávirki: hvørjumfall
 parkera, seta bil frá sær
 hann leggur bílnum hjá búðinni
 
 hann setur bilin við handilin
 við lögðum í bílastæði
 
 vit settu bilin á eitt parkeringarpláss
 6
 
 ávirki: hvørjumfall
 sleppa sær av við, vraka, koyra burtur, gevast at brúka
 hún er búin að leggja gömlu kaffivélinni
 
 hon slepti sær av við gomlu kaffimaskinuna
 7
 
 ávirki: hvønnfall
 fella, sigra á, vinna á
 hann lagði alla andstæðinga sína
 
 hann feldi allar mótstøðumenn sínar
 8
 
 ávirki: hvønnfall
 leggja á, leypa á, sláa, leggja til e-n, leggja við (við vápni)
 hann lagði til hans með hnífi
 
 hann legði á hann við knívi
 leggja hendur á <hana>
 
 leggja hendur <á hana>
 leggja <óvininn> í gegn
 
 leggja <fíggindan> við spjóti
 9
 
 subjekt: hvønnfall/það
 leggjast, breiðast
 ilminn lagði um allt húsið
 
 angin breiddist um øll húsini
 það leggur reyk út um gluggann
 
 roykur stóð út gjøgnum vindeygað
 10
 
 subjekt: hvønnfall
 frysta, ísleggjast
 fjörðinn hafði lagt í frostinu
 
 ísur hevði lagst á fjørðin í kuldanum
 11
 
 <bekkurinn> eins og hann leggur sig
 
 <allur flokkurin> sum hann er
 þau seldu vörulagerinn eins og hann lagði sig
 
 tey seldu alla vørugoymsluna sum hon var
 12
 
 leggja + að
 
 a
 
 leggja hart að sér
 
 leggja nógv fyri, leggja nógv at sær
 hún leggur hart að sér við námið
 
 hon leggur alla orku í lesturin
 b
 
 leggja fast að <honum>
 
 leggja trýst á <hann>, troka á <hann>
 13
 
 leggja + af
 
 leggja af
 
 klænka, slakna, fara aftur
 hún hefur lagt töluvert af
 
 hon er nógv afturfarin
 14
 
 leggja + aftur
 
 ávirki: hvønnfall
 leggja aftur augun
 
 lata eyguni aftur, blunda
 leggja aftur hurðina
 
 lata hurðina aftur
 15
 
 leggja + á
 
 a
 
 leggja á borð
 
 seta á borðið
 b
 
 leggja <mikið> á <sig>
 
 leggja <nógv> fyri <seg>
 ég hef lagt mikið á mig við að skrifa skýrsluna
 
 eg havi stríðst og strevast við at skriva frágreiðingina
 c
 
 leggja <skatt> á <eldsneytið>
 
 leggja <avgjald> á <brennievnið>
 tollur er lagður á varninginn
 
 vøran verður tollað
 d
 
 leggja <ást> á <hana>
 
 elska <hana>, gerast <góður> við <hana>, leggja <ást> á <hana>, leggja <ást> við <hana>
 e
 
 leggja ríkt á við <hana> að <gæta sín>
 
 leggja <henni> eina við at <ansa sær>
 f
 
 leggja á
 
 leggja (rørið) á
 ég kvaddi og lagði á
 
 eg segði farvæl og legði á
 g
 
 leggja <álög> á <hana>
 
 rúnabinda <hana>, biðja <ilt> yvir <hana>
 16
 
 leggja + fram
 
 a
 
 leggja sig (allan) fram
 
 kýta seg, leggja doyðin á, leggja alla orku í, royna sítt ítasta
 þau lögðu sig öll fram við vinnuna
 
 tey kýttu seg øll við arbeiðinum
 b
 
 leggja fram <ársreikingana>
 
 leggja <ársrokniskapin> fram
 stofnunin hefur lagt fram nýja fjárhagsáætlun
 
 stovnurin hevur lagt nýggja fíggjarætlan fram
 17
 
 leggja + fyrir
 
 a
 
 leggja fyrir
 
 spara saman
 b
 
 leggja <spurningu> fyrir <hana>
 
 ávirki: hvønnfall
 seta <henni> ein <spurning>
 c
 
 leggja fyrir sig <barnakennslu>
 
 ávirki: hvønnfall
 fara at starvast sum <barnaskúlalærari>
 18
 
 leggja + inn
 
 leggja <peninga> inn
 
 seta <pengar> inn
 hún lagði þúsund krónur inn á reikninginn hans
 
 hon setti túsund krónur inn á kontuna hjá honum
 19
 
 leggja + í
 
 a
 
 leggja (ekki) í <þetta>
 
 ikki hætta sær <hetta>, ikki vága sær <hetta>
 ég lagði ekki í að minnast á þetta við hann
 
 eg legði ikki í at nevna tað fyri honum
 b
 
 leggja í <miklar fjárfestingar>
 
 gera <stórar íløgur>
 c
 
 leggja í hann
 
 fara avstað, leggja til brots
 20
 
 leggja + niður
 
 a
 
 leggja niður störf
 
 leggja arbeiðið niður
 b
 
 leggja niður vopn
 
 leggja vápnini
 c
 
 leggja niður <spilaklúbbinn>
 
 leggja <spæliklubban> niður
 d
 
 leggja sig niður við <þetta>
 
 kunna fáa seg til <hetta>, troysta sær til at gera <hetta>
 hann gat ekki lagt sig niður við slíka vinnu
 
 hann fekk seg ikki til at gera slíkt arbeiði
 e
 
 leggja <þetta> niður fyrir sér
 
 hugsa sær <hetta>
 21
 
 leggja + saman
 
 leggja saman <tölurnar>
 
 leggja <tølini> saman
 ég legg saman 10 og 5 og fæ út 15
 
 eg leggi 10 og 5 saman og fái 15 burturúr
 leggja saman tvo og tvo
 
 leggja tvey og tvey saman
 22
 
 leggja + til
 
 a
 
 leggja <þetta> til
 
 skjóta <hetta> upp, mæla til <hetta>
 ég legg til að þú bíðir aðeins
 
 eg ráði tær til at bíða eitt sindur
 lagt er til að reglurnar verði endurskoðaðar
 
  , skotið er upp at reglurnar verða endurskoðaðar
 hafa <ekkert> til málanna að leggja
 
 <einki> hava at koma við
 b
 
 leggja <henni> til <húsnæði>
 
 ávirki: (hvørjumfall +) hvønnfall
 útvega <henni> <íbúð>
 spítalinn leggur starfsfólkinu til einkennisbúninga
 
 sjúkrahúsið útvegar starvsfólkinum arbeiðsklæði
 c
 
 leggja sér <þetta> til munns
 
 eta <hetta>, bera <hetta> í munn
 hún leggur eingöngu jurtafæði sér til munns
 
 hon etur grønmeti burturav
 d
 
 leggja til atlögu
 
 gera álop, herja á
 23
 
 leggja + undir
 
 leggja undir sig <landið>
 
 leggja <landið> undir seg
 24
 
 leggja + upp
 
 leggja upp <í ferðina>
 
 fara <avstað>
 25
 
 leggja + upp úr
 
 leggja <mikið> upp úr <þessu>
 
 leggja <stóran> dent á <hetta>
 búðin leggur mikið upp úr persónulegri þjónustu
 
 handilin leggur stóran dent á persónliga tænastu
 26
 
 leggja + út
 
 leggja út <vissa upphæð>
 
 leggja <eina ávísa upphædd> út
 ég lagði út fyrir sameiginlegri gjöf okkar
 
 eg legði út fyri okkara felags gávu
 27
 
 leggja + út af
 
 leggja út af <textanum>
 
 leggja <tekstin> út
 28
 
 leggja + út í
 
 leggja út í <mikla fjárfestingu>
 
 gera <eina stóra íløgu>
 29
 
 leggja + við
 
 a
 
 leggja <tvo> við <þrjá>
 
 leggja <tvey> aftur at <trimum>
 b
 
 leggja <rækt> við <vinskapinn>
 
 røkja <vinarlagið>
 leggjast, v
 lagstur, adj
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík