ISLEX - orðabókin
Stofnun Árna Magnússonar í íslendskum vísindum
vel orðabók:
eiga s info
 
framburður
 bending
 ávirki: hvønnfall
 1
 
 (vera eigandi)
 eiga
 hann á hús og bíl
 
 hann eigur hús og bil
 þau eiga mikla peninga
 
 tey eiga nógvar pengar
 hann átti litla prentsmiðju
 
 hann átti eina lítla prentsmiðju
 við eigum enga mynd af henni
 
 vit eiga onga mynd av henni
 þú mátt eiga þessa bók
 
 tú kanst eiga hesa bókina
 2
 
 (eiga fjölskyldu o.þ.h.)
 eiga
 hún á tvo bræður
 
 hon eigur tveir beiggjar
 þau eiga fjögur börn
 
 tey eiga fýra børn
 3
 
 (fæða barn)
 eiga
 hún átti drenginn um nóttina
 
 hon átti dreingin um náttina
 4
 
 (eiga aðild)
 vera, hava
 eiga þátt í <verkefninu>
 
 vera uppi í <verkætlanini>
 hann á eflaust þátt í bankaráninu
 
 hann er ivaleyst uppi í bankaráninum
 eiga hlut að máli
 
 vera uppií
 eiga frumkvæði(ð) að <hugmyndinni>
 
 vera stigtakari til <hugskotið>
 eiga möguleika á <fjárstyrk>
 
 hava møguleika at fáa <fíggjarligan stuðul>
 eiga upptökin að <þessum ráðagerðum>
 
 vera forsprákari fyri <hesi ætlanini>
 <þeir> eiga <ýmislegt> sameiginlegt
 
 <teir> hava <ymist> í felag
 5
 
 ávirki: hvørjumfall + hvønnfall
 eiga sér <draum>
 
 hava <dreym>
 ég á mér þá von að geta flutt í sveitina
 
 eg havi tann dreym at flyta á bygd
 6
 
 láta <hana> eiga sig
 
 lata <hana> hava frið
 þegar stelpan er með frekju læt ég hana eiga sig
 
 tá ið gentan er ómøgulig, lati eg hana hava frið
 láta <þetta> eiga sig
 
 lata <hetta> vera
 látum uppvaskið bara eiga sig þangað til á morgun
 
 lat uppvaksið bara standa til í morgin
 7
 
 eiga <þetta> skilið
 
 eiga <hetta> uppiborið
 <hann> má eiga það
 
 tað skal <hann> eiga
 8
 
 (táknar skyldu)
 eiga, skula
 hann á að mæta í vinnuna klukkan átta
 
 hann skal til arbeiðis klokkan átta
 hún á að búa til kaffið í dag
 
 í dag eigur hon at gera kaffi
 við eigum að loka öllum gluggum
 
 vit skulu lata øll vindeygu aftur
 ætti ég að biðja hana afsökunar?
 
 átti eg at biðið hana um umbering?
 9
 
 (táknar óvissu)
 skula
 hann á að heita besti vinur minn!
 
 hann skal eitast at vera mín besti vinur
 hvað eiga þessar myndir að tákna?
 
 hvat skulu hesar myndirnar merkja?
 hún á að hafa stolið bílnum og skemmt hann
 
 hon skal hava stolið bilin og buklað hann
 10
 
 eiga + að
 
 a
 
 eiga <hana> að
 
 eiga <hana> sum avvarðandi
 við eigum hana að ef við lendum í vandræðum
 
 tá ið á stendur, eiga vit hana sum avvarðandi
 b
 
 vera eins og <hún> á að sér að vera
 
 hann var daufari en hann átti að sér að vera
 11
 
 eiga + eftir
 
 eiga eftir að <vökva blómin>
 
 vit mangla at <geva urtapottunum vatn>
 eiga eftir <tvo kafla>
 
 vit mangla <tvey kapittul>
 í lok mánaðarins átti hann næstum ekkert eftir af kaupinu sínu
 
 seinast í mánaðinum átti hann mest sum einki eftir av lønini
 12
 
 eiga + fyrir
 
 eiga fyrir <nýjum skóm>
 
 hava ráð til <nýggjar skógvar>
 hann er svo blankur að hann á ekki fyrir bíómiða
 
 hann er so illa fyri, at hann hevur ikki ráð til eina biografbilett
 13
 
 eiga + heima
 
 eiga heima <í Osló>
 
 búgva <í Oslo>
 eiga (ekki) heima <þarna>
 
 (ikki) hóska <har>
 svona ljótur sófi á ekki heima í svona flottri stofu
 
 ein so ljót sofa hóskar ikki til eina so flotta stovu
 14
 
 eiga + hjá
 
 eiga <100 krónur> hjá <henni>
 
 eiga <hundrað krónur> á <hjá henni>
 15
 
 eiga + inni
 
 eiga inni <ógreidd laun>
 
 eiga <ógoldna løn> á
 við eigum inni heimboð hjá henni
 
 vit eiga á hjá henni, at hon bjóðar okkum heim
 16
 
 eiga + í
 
 a
 
 eiga í <vandræðum>
 
 hava tað <torført>
 þeir áttu í erfiðleikum með að fá bankalán
 
 teir høvdu torført við at fáa eitt bankalán
 b
 
 eiga í <ófriði>
 
 vera í <stríði>
 þau hafa átt í deilu við nágrannana
 
 tey hava verið í stríði við grannarnar
 c
 
 eiga <hlut> í <fyrirtækinu>
 
 eiga <part> í <fyritøkuni>
 hún átti ekkert í húsnæðinu sem hún bjó í
 
 hon var ikki ánari av húsunum, har hon búði
 d
 
 eiga í sig og á
 
 klára seg so dánt
 17
 
 eiga + með
 
 a
 
 eiga <erfitt> með <þetta>
 
 hava <torført> við <hetta>
 hún á bágt með að ganga upp stiga
 
 hon hevur torført við at ganga trappur
 þið eigið auðvelt með að finna hótelið
 
 tað er einki fyri hjá tykkum at finna hotellið
 b
 
 eiga ekkert með að <koma hingað>
 
 einki hava við at <koma henda vegin>
 18
 
 eiga + saman
 
 a
 
 <vinirnir> eiga <vel> saman
 
 <vinmenninir> rigga <væl> saman
 litirnir í stofunni eiga ágætlega saman
 
 litirnir í stovuni rigga væl saman
 b
 
 eiga <íbúðina> saman
 
 eiga <íbúðina> saman
 19
 
 eiga + til
 
 a
 
 eiga til <sykur>
 
 eiga <sukur>
 búðin átti ekki til hrökkbrauð
 
 tey áttu einki brotbreyð í handlinum
 b
 
 eiga ekki til <öfund>
 
 ikki hava <øvund> skapta í sær
 c
 
 eiga <þetta> til
 
 hava <tað> við
 við eigum það til að fara í fjallgöngur
 
 vi hava tað við at fara til fjals
 20
 
 eiga + undir
 
 eiga allt undir <velvild hans>
 
 mega dúva upp á <vælvild hansara>
 21
 
 eiga + við
 
 a
 
 eiga við <þetta>
 
 meina við <hetta>
 ég átti við að þeir gætu orðið gjaldþrota
 
 eg meinti við, at teir vóru komnir í fíggjartrot
 hvað áttu við?
 
 hvat meinar tú við?
 b
 
 <svona klæðnaður> á <ekki> við
 
 <slík klæð> hóska <ikki>
 í svona veislu á vel við að halda stutta ræðu
 
 tað hóskar væl til slíka veitslu at halda stutta talu
 <þetta> á <vel> við <hana>
 
 <hetta> dámar <henni> <væl>
 þessi vinna átti ekki við mig
 
 eg dámdi ikki hetta arbeiðið
 það á vel við hann að búa einn
 
 honum hóvar at búgva einsamallur
 c
 
 <lampinn> á <vel> við <skrifborðið>
 
 <lampan> hóskar <væl> til <skriviborðið>
 þessi hárgreiðsla á vel við síðan kjól
 
 hetta hárið riggar til langan kjóla
 d
 
 eiga við <pappírana>
 
 finglast við <skjølini>
 hver hefur átt við myndavélina mína?
 
 hvør hevur finglast við myndatólið hjá mær?
 e
 
 eiga við <vanheilsu> að stríða
 
 hava trupulleikar við <heilsuni>
 eigast, v
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík