ISLEX - orðabókin
Stofnun Árna Magnússonar í íslendskum vísindum
vel orðabók:
ganga s info
 
framburður
 bending
 1
 
 (fara á fótunum)
 ganga, spáka
 hún gengur alltaf í skólann
 
 hon gongur altíð í skúla
 barnið er byrjað að ganga
 
 barnið er farið at ganga
 við göngum oft okkur til hressingar
 
 vit ganga ofta okkum til heilsubótar
 hermennirnir gengu í takt
 
 hermenninir gingu í takt
 gekkst þú ekki á jökulinn?
 
 gekst tú niðan á jøkulin?
 ganga um gólf
 
 ganga upp um gólvið
 2
 
 (um vél o.fl.)
 ganga, virka
 gamla úrið gengur ennþá
 
 gamla úrið gongur enn
 3
 
 (um samgöngutæki)
 ganga, koyra, sigla, flúgva
 bátur gengur reglulega út í eyna
 
 bátur siglur fast út í oynna
 strætó hættir að ganga á miðnætti
 
 bussleiðin gevst at koyra á midnátt
 4
 
 ganga langt
 
 hún gengur of langt í þjálfun líkamans
 5
 
 (um framgang)
   (bera til, taka seg upp á ávísan hátt:)
 ganga
 a
 
 subjekt: hvørfall
 hvernig gengur?
 
 hvussu gongur?
 verkið hefur gengið ágætlega
 
 arbeiðið hevur gingið væl
 hreinsunarstarfið gekk vel
 
 uppruddingararbeiðið gekk væl
 b
 
 subjekt: hvørjumfall
 honum gekk vel í prófinu
 
 honum gekk væl í próvtøkuni
 hvernig gengur þér?
 
 hvussu gongst hjá tær?
 mér gengur hægt með ritgerðina
 
 tað gongur striltið við ritgerðini hjá mær
 6
 
 (vera viðunandi)
 ganga, bera til
 það gengur ekki að hann mæti alltaf of seint
 
 tað gongur ikki at hann altíð kemur ov seint
 7
 
 ganga + að
 
 ganga að eiga <hana>
 ganga að <skilmálunum>
 
 ganga undir <treytirnar>
 8
 
 ganga + af
 
 það gengur <hálfur metri> af
 
 <ein hálvur metur> loypur av
 það gekk ekki einn biti af steikinni
 
 ikki ein biti leyp av steikini
 ganga af <honum> dauðum
 
 beina fyri <honum>, gera av við <hann>
 hann er að ganga af mér dauðri með þessum kvörtunum
 
 hann drepur meg við hesum grenjinum
 9
 
 ganga + aftur
 
 ganga aftur
 
 ganga aftur, spøkja
 10
 
 ganga + á
 
 a
 
 ganga á <hana>
 
 tráspyrja <hana>, spyrja <hana> bart út, ganga á <hana>
 b
 
 ganga á <birgðirnar>
 
 ganga á <goymsluna>
 það gengur á <eldsneytið>
 
 <brennið> gongur undan
 c
 
 það gengur <mikið> á
 
 her leikar <hart> á, her gongur <nógv> á
 hvað gengur hér á?
 
 hvat leikar á her?
 það gekk mikið á í íþróttahöllinni á laugardaginn
 
 har var nógv á skránni í ítróttarhøllini leygardagin
 11
 
 ganga + (á) eftir
 
 ganga á eftir <honum>
 
 a
 
 elta <hann>, ganga aftan á <honum>
 b
 
 skora á <hann>, sjagga á <hann>, júka á <hann>
 ég þurfti ekki að ganga lengi á eftir henni að koma með mér í leikhús
 
 ikki krvadi eg at sjagga á hana leingi til at fáa hana við til sjónleik
 12
 
 ganga + á milli
 
 ganga á milli <þeirra>
 
 fara upp ímillum at skilja <teir> at
 13
 
 ganga + eftir
 
 <þetta> gengur eftir
 
 <tað> gongur út, <tað> gerst veruleiki, <tað> sannast
 hana hafði lengi dreymt um að fara til Sviss og það gekk eftir
 
 hon hevði leingi droymt um at fara til Sveis og tað gekk út
 14
 
 ganga + fram
 
 a
 
 ganga hart fram
 
 leggja seg eftir, leggja nógv fyri, leggja doyðin á, kýta seg
 foreldrarnir gengu hart fram í því að leikvöllurinn yrði lagfærður
 
 foreldrini løgdu doyðin á at fáa spæliplássið gjørt í stand
 b
 
 <þetta> nær fram að ganga
 
 <hetta> vinnur frama, <hetta> fær undirtøku, <hetta> verður samtykt
 frumvarpið náði ekki fram að ganga
 
 uppskotið vann ikki frama
 c
 
 <nesið> gengur fram <í fjörðinn>
 
 <nesið> stingur út <í fjørðin>, <nesið> sker seg út <í fjørðin>
 15
 
 ganga + fram af
 
 ganga fram af <henni>
 
 ógva <hana>, loypa hvøkk á <hana>
 hann gekk fram af mér með þessu tali
 
 hann skakaði meg við hesum tosinum
 16
 
 ganga + fram hjá
 
 ganga fram hjá <honum>
 
 leypa <hann> um, skúgva <hann> til viks, seta <hann> eftir, gloyma <hann>
 þegar skáldverk eru tilnefnd má ekki ganga fram hjá þessum ágæta höfundi
 
 tá ið skaldverk verða tilnevnd má hesin frálíki høvundur ikki gloymast
 17
 
 ganga + frá
 
 a
 
 ganga frá
 
 orðna, greiða, fáa frá hondini, rudda
 við gengum frá eftir matinn
 
 vit tóku av borðinum tá ið liðugt var at eta
 það á eftir að ganga frá í eldhúsinu
 
 nú er eftir at rudda í køkinum
 ganga frá <þessu>
 
 orðna <hetta>, greiða <hetta>, gera <hetta> liðugt, fáa <hetta> upp á pláss, gera <hetta> frá sær
 hann gekk vel frá verkfærunum
 
 hann gekk væl frá amboðunum
 hún gekk frá pappírunum eftir sig
 
 hon fekk skil á pappírini eftir seg
 það á eftir að ganga frá samningnum
 
 enn er eftir at fáa sáttmálan upp á pláss
 festið saman peysuna og gangið frá öllum endum
 
 seymið troyggjuna saman og knýtið endarnar
 frágenginn, adj
 ganga frá lausum endum
 
 knýta teir leysu endarnar
 b
 
 ganga frá <honum>
 
 vinna <hann>, basa <honum>, smyrja <hann> av, gera av við <hann>
 18
 
 ganga + fyrir
 
 ganga fyrir (öðrum)
 
 hava forrættindi, hava fyrsta rætt, hava fyrimun
 nemendur með góðar einkunnir ganga fyrir
 
 næmingar við góðum karakterum hava fyrsta rætt
 þau létu baðherbergið ganga fyrir öðrum innréttingum
 
 tey tóku baðirúmið fram um tá ið tey innrættaðu
 19
 
 ganga + í
 
 a
 
 ganga í <svona fötum>
 
 ganga í <sovorðnum klæðum>
 hún gengur alltaf í gallabuxum
 
 hon gongur altíð í kovboy-buksum
 b
 
 ganga í <málið>
 
  , koma upp í <málið>, leggja seg út í <málið>
 20
 
 ganga + í gegnum
 
 ganga í gegnum <erfiða reynslu>
 
 tað er <tungt> hjá (e-m), koma í gjøgnum <trupulleikar>
 hann hefur þurft að ganga í gegnum margt um dagana
 
 mangt hevur hann tolt í lívinum
 21
 
 ganga + nærri
 
 ganga nærri sér
 
 leggja nógv fyri, leggja ilt at sær, ikki spara seg, mora seg út, streingja seg
 hann hefur gengið mjög nærri sér með allri þessari vinnu
 
 hann hevur strongt seg við øllum hesum arbeiðinum
 22
 
 ganga + til
 
 <honum> gengur gott eitt til
 hvað gengur <henni> til?
 
 hver var þessi maður og hvað gekk honum til?
 23
 
 ganga + um
 
 ganga <hljóðlega> um (húsið)
 
 hann fór <ljódliga> um (inni í húsinum), hann gekk <stillisliga> (um húsið)
 gestir eru beðnir að ganga snyrtilega um
 
 vitjandi verða biðin at ganga væl um
 24
 
 ganga + upp
 
 <dæmið> gengur upp
 
 <roknistykkið> gongur upp
 það var erfitt að láta rekstrarreikningana ganga upp
 
 tað var torført at fáa rakstrarbókhaldið at ganga upp
 <þetta> gengur (ekki) upp
 
 <hetta> gongur (ikki) upp, <hetta> ber (ikki) til
 það gengur ekki upp að allir séu í fríi í júlí
 
 <tað> ber ikki til at øll halda summarfrí í juli
 25
 
 ganga + út
 
 <varningurinn> gengur út
 
 <vørurnar> seljast
 26
 
 ganga + út á
 
 <kenningin> gengur út á <þetta>
 
 <ástøðið> snýst um <hetta>
 27
 
 ganga + út frá
 
 ganga út frá <þessu>
 
 rokna við <hesum>
 námsefnið gengur út frá vissri kunnáttu nemenda
 
 námsevnið krevur at næmingarnir hava eina ávísan forkunnleika
 28
 
 ganga + úti
 
 ganga úti
 
 ganga úti
 hestarnir ganga úti
 
 hestarnir ganga úti
 29
 
 ganga + yfir
 
 a
 
 <óveðrið> gengur yfir
 
 <illveðrið> dvínaði
 þeir fóru ekki út fyrr en veðrið var gengið yfir
 
 teir fóru ikki út fyrr enn veðrið batnaði
 b
 
 <flóðbylgja> gengur yfir <landið>
 
 <ein flóðalda> legðist yvir <landið>
 c
 
 það gekk (alveg) yfir <mig>
 
 <eg> varð ovfarin, <eg> stóð sum kánus, <eg> varð forfardur
 gangast, v
 genginn, adj
 gangandi, adj
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík