ISLEX - orðabókin
Stofnun Árna Magnússonar í íslendskum vísindum
vel orðabók:
hafa s info
 
framburður
 bending
 ávirki: hvønnfall
 1
 
 (vera með)
 hava
 ég hef mitt eigið skrifborð í vinnunni
 
 eg havi egið skriviborð á arbeiðsplássinum
 hann hafði dagblað í hendinni
 
 hann hevði eitt dagblað í hondini
 við höfum stóran garð
 
 vit hava ein stóran garð
 
 uttan um húsini
 2
 
 (sem hjálparsögn)
   (hjálparsagnorð til at mynda núlidna og tálidna tíð við), hava, vera
 ég hef aldrei komið til Spánar
 
 eg havi ongantíð verið í Spania
 hann hefur verið í burtu að undanförnu
 
 hann hevur verið burturstaddur í seinastuni
 hún hafði farið á pósthúsið
 
 hon var farin á posthúsið
 þau höfðu ákveðið að hittast þar
 
 tey høvdu gjørt av at hittast har
 3
 
 hafa sig <á brott>
 
 fara <avstað>, gera seg <avstað>, sleppa sær <burtur>, rýma
 hundurinn hafði sig loksins burt
 
 at enda rýmdi hundurin
 4
 
 hafa + af
 
 a
 
 hafa <þetta> af
 
 klára <hetta>, <hetta> fer at bera til, <hetta> hepnast, <hetta> eydnast, <hetta> lukkast
 hún hafði það af að sigra í spretthlaupinu
 
 henni eydnaðist at vinna snarrenningina
 b
 
 hafa það af
 
 liva av, hóra undan, draga undan, aka undan
 5
 
 hafa + á móti
 
 hafa <ekkert> á móti <þessu>
 
 <einki> hava ímóti <hesum>, <ikki> vera ímóti <hesum>
 ég hef ekkert á móti hnefaleikum
 
 eg havi einki ímóti nevaleiki
 segið til ef þið hafið eitthvað á móti þessu
 
 sigið frá um tit eru ímóti hesum
 6
 
 hafa + eftir
 
 hafa <þetta> eftir <honum>
 
 siga uppaftur <eftir> <einum>
 þetta var haft eftir ráðherranum í gær
 
 hetta var sagt uppaftur eftir ráðharranum í gjár
 7
 
 hafa + fram
 
 hafa sitt fram
 
 fáa sín vilja (ígjøgnum), fáa sín vilja framdan, koma sínum vilja fram
 ef þeir hafa sitt fram hækka launin umtalsvert
 
 um teir fáa sín vilja hækkar lønin munandi
 hafa <þetta> fram
 
 fáa <hetta> framt
 8
 
 hafa + fram yfir
 
 hafa <þetta> fram yfir <hana>
 
 hava <hetta> fram um <hana>, vera betri enn <hon> í <hesum>
 poppkorn hefur ýmislegt fram yfir annað snakk
 
 poppkorn er upp á mangar mátar betri enn annað góðgæti
 9
 
 hafa + fyrir
 
 a
 
 hafa fyrir <þessu>
 
 hún hafði fyrir því að baka 3 tertur í veisluna
 
 hon tók á seg at gera tríggjar lagkakur til veitsluna
 þau höfðu mikið fyrir því að skipuleggja skólaballið
 
 tey løgdu nøogv fyri at fyriskipa skúlaballið
 b
 
 hafa <eitthvað> fyrir sér
 
 hava <nakað> um at halda
 ég veit ekki hvað hann hefur fyrir sér þegar hann segir þetta
 
 eg veit ikki hvat hann hevur um at halda tá ið hann sigur hetta
 10
 
 hafa + í
 
 a
 
 hafa í sig og á
 
 bjarga sær
 b
 
 hafa sig í <að hringja>
 
 fáa upp í lag <at ringja>
 við höfðum okkur loks í að láta mála þakið
 
 umsíðir fingu vit upp í lag fáa takið málað
 11
 
 hafa + í frammi
 
 hafa sig <lítið> í frammi
 
 gera <lítið> um seg, gera <lítið> vart við seg
 hann hafði sig fremur lítið í frammi á fundinum
 
 hann gjørdi lítið vart við seg á fundinum
 12
 
 hafa + ofan af
 
 a
 
 hafa ofan af fyrir <sér>
 
 stytta <sær> stundir, stuttleika <sær>
 ég hafði ofan af fyrir mér með lestri skáldsagna
 
 eg stytti mær stundir við at lesa skaldsøgur
 b
 
 gamalt
 hafa ofan af fyrir <fjölskyldunni>
 
 lívbjarga <sínum>
 13
 
 hafa + til
 
 hafa sig til
 
 lata seg í, pynta seg, hampa seg, snolla seg upp, stása seg upp
 þær eru að hafa sig til fyrir samkvæmið
 
 tær pynta seg til veitsluna
 14
 
 hafa + undan
 
 hafa (ekki) undan <henni>
 
 (ikki) arbeiða móti henni
 þeir hafa ekki undan að framleiða vöruna
 
 teir klára ikki at arbeiða vøruna undan
 starfsfólkið hefur varla undan að taka við umsóknum
 
 starvsfólkið hevur úr at gera at taka ímóti umsóknum
 15
 
 hafa + undir
 
 a
 
 hafa <skjalið> undir höndum
 
 hava skjalið undir hond
 b
 
 hafa <hann> undir
 
 syfta <hann> niður, fella <hann>
 16
 
 hafa + upp á sig
 
 <þetta> hefur <lítið> upp á sig
 
 <tað> loysir seg <ikki>, <hatta> hevur <lítið> upp á seg
 það hefur ekkert upp á sig að fara í mál við hann
 
 tað loysir seg ikki at stevna honum
 17
 
 hafa + uppi á
 
 hafa uppi á <bréfunum>
 
 finna <brøvini>
 það reyndist erfitt að hafa uppi á eiganda bátsins
 
 torført var at finna bátseigaran
 18
 
 hafa + upp úr
 
 hafa <lítið> upp úr <starfinu>
 
 <arbeiðið> gevur <lítið> av sær
 þeir hafa sæmilega upp úr búðinni
 
 teir fáa hampiliga góðan vinning av handlinum
 hafa <mikið> upp úr sér
 
 forvinna <nógv>, tjena <nógv>
 það er <lítið> upp úr <þessu> að hafa
 
 <hetta> gevur <lítið> av sær
 19
 
 hafa + út undan
 
 hafa <hana> út undan
 
 halda <henni> uttanfyri, <hon> var fyri vanbýti, útiloka <henni>, útihýsa <henni>, <hon> var happað
 Öskubuska var alltaf höfð út undan
 
 Øskufía var altíð fyri vanbýti
 20
 
 hafa + út úr
 
 hafa út úr <honum> <fé>
 
 lokka <pengar> frá <honum>
 21
 
 hafa + við
 
 a
 
 hafa mikið við
 
 gera nógv burturúr
 þau elda nautakjöt þegar þau vilja hafa mikið við
 
 tey borreiða við neytakjøti tá ið nógv skal gerast burturúr
 b
 
 hafa (ekki) við <honum>
 
 náa <honum> (ikki), (ikki) standa <honum> kurl
 hann talaði svo hratt að ég hafði ekki við að skrifa það niður
 
 hann tosaði so skjótt at eg náddi ikki at skriva tað niður
 22
 
 hafa + yfir
 
 hafa yfir <vísuna>
 
 bera fram <ørindið>
 hafast, v
  
 hafðu það gott
 
 hav tað gott
 það verður að hafa það
 
 tað má so vera, einki við at gera
 það var uppselt á tónleikana - það verður bara að hafa það
 
 uppselt var til konsertina-har var einki við at gera
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík