ISLEX - orðabókin
Stofnun Árna Magnússonar í íslendskum vísindum
vel orðabók:
láta s info
 
framburður
 bending
 ávirki: hvønnfall
 1
 
 (setja)
 seta, leggja
 hún lét kaffibollann á borðið
 
 hon setti kaffikoppin á borðið
 hann lætur fötin í skúffuna
 
 hann leggur klæðini í skuffuna
 hvar léstu bókina mína?
 
 hvat gjørdi tú við bókina hjá mær?
 láta <skjalið> af hendi
 
 lata <skjalið> av hondum, handa <skjalið>
 láta <honum> <upplýsingar> í té
 
 geva <honum> <upplýsingar>
 2
 
 (um hegðun)
 bera seg at, láta
 hann lætur eins og fífl
 
 hann ber seg at sum eitt býtt
 börnin létu illa í leikhúsinu
 
 børnini bóru seg illa at í sjónleikarhúsinum
 ég lét sem ég heyrði þetta ekki
 
 eg lætst sum eg ikki hoyrdi tað
 láta sem ekkert sé
 
 látast sum einki
 láta sem ekkert hafi í skorist
 
 látast sum einki hevði borist á
 láta öllum illum látum
 
 gera ónáðir
 láttu ekki svona
 
 skikka tær væl!, halt nú uppat!
 3
 
 (háttarsögn, merkir orsök)
 lata
 láttu hana ekki bíða
 
 lat hana ikki bíða
 hann lét eggin sjóða í 10 mínútur
 
 hann kókaði eggini í tíggju minuttir
 ég ætla að láta klippa mig
 
 eg ætli at klippa mær
 þau létu mála húsið
 
 tey fingu húsini málað
 látum svo vera
 
 lat okkum siga at
 4
 
 (afskiptaleysi)
 lata
 láta <hana> eiga sig
 
 leggja líka lag í <hana>, lata <hana> vera
 láta <hana> í friði
 
 lata <hana> hava frið
 láta <hana> vera
 
 lata <hana> vera
 5
 
 láta lífið
 
 láta lív, doyggja
 6
 
 láta í haf
 
 leggja á blotan, sigla av stað
 7
 
 (í afturbeygðum samböndum:)
 láta sig ekki
 
 ikki bakka
 láta sér annt um <barnið>
 
 vísa <barninum> umsorgan
 láta sér ekki bregða
 
 ikki gerast bangin, ikki gerast ovfarin
 láttu þér ekki bregða þótt hann komi með stóran hund
 
 tú skalt ikki verða ovfarin um hann kemur við stórum hundi
 láta sér fátt um finnast
 
 ikki lata seg taka av fótum, ikki gerast ovfarin
 láta sér (ekki) segjast
 
 (ikki) lurta eftir
 láta sér <þetta> vel líka
 
 vera nøgdur við <hetta>
 hún lætur sér vel líka að búa uppi í risinu
 
 <henni> dámar væl at búgva á kvistinum
 8
 
 (henta)
 subjekt: hvørjumfall
 hóska
 henni lætur vel að kenna yngstu nemendunum
 
 henni hóskar væl at undirvísa teimum yngstu næmingunum
 9
 
 láta + að
 
 láta vel að <henni>
 
 hjúkla fyri <henni>, kína henni
 10
 
 láta + af
 
 a
 
 láta af <þessu>
 
 halda uppat við <hesum>, gevast við <hesum>
 hann lét af allri stríðni við hana
 
 hann gavst heilt at arga hana
 láta af störfum/embætti
 
 fara úr starvi
 hún lét af embætti fyrir aldurs sakir
 
 hon fór úr starvi vegna aldur
 b
 
 láta <vel> af <vinnunni>
 
 láta væl at <arbeiðsplássinum>, trívast væl á <arbeiðsplássinum>
 hann lætur vel af sér í Finnlandi
 
 hann trívist væl í Finnlandi
 11
 
 láta + aftur
 
 láta aftur hurðina/augun
 
 blunda, lata aftur
 hann lét aftur augun og sofnaði
 
 hann blundaði og sovnaði
 12
 
 láta + á móti
 
 láta ekkert á móti sér
 
 ikki nokta sær nakað
 13
 
 láta + eftir
 
 a
 
 láta allt eftir sér
 
 unna sær alt
 láta <allt> eftir <barninu>
 
 <altíð> lata <barnið> fáa sín vilja, ikki sýta <barninum> <nakað>
 b
 
 láta eftir sig <miklar eignir>
 
 leggja <stórar ognir> eftir seg
 14
 
 láta + nærri
 
 það lætur nærri
 
 næstan, útivið, um tað lagið
 það lætur nærri að hann gefi út bók á hverju ári
 
 tað er um tað lagið, at hann gevur út eina bók um árið
 15
 
 láta + undan
 
 a
 
 láta undan <henni>
 
 eftirlíka <henni>
 þau létu undan þrábeiðni barnanna
 
 av tí at børnini júkaðu so nógv eftirlíkaðu tey teimum
 b
 
 láta undan
 
 smokka
 þakið lét undan fannferginu
 
 takið smokkaði undan kavatyngdini
 16
 
 láta + uppi
 
 láta <lítið> uppi
 
 siga sum minst
 þeir létu ekkert uppi um áform sín
 
 teir søgdu einki um ætlanir sínar
 17
 
 láta + út úr
 
 láta <þetta> út úr sér
 
 siga okkurt av óvart
 18
 
 láta + yfir
 
 láta lítið yfir sér
 
 vera lítið ásýniligur, einfaldur
 byggingin var dýr þótt hún láti lítið yfir sér
 
 hóast bygningurin var lítið ásýniligu var hann dýrur at byggja
  
 eins og að líkum lætur
 
 sum væntað, sum roknast kann við
 ég læt það vera
 
 ikki serliga
 láta <mikið> að sér kveða
 
 vera ráðaríkur, spæla <eyðsýndan> leiklut
 láta ekki að sér hæða
 
 skara framúr, ikki vera at spæla við
 láta ekki á sér standa
 
 bera skjótt at, ikki at drála
 láta ekki bugast
 
 ikki missa mótið, ikki gevast
 láta ekki <tækifærið> hjá líða
 
 lata ikki <møguleikan> gleppa einum av hendi
 láta ekki hugfallast
 
 ikki missa mótið
 láta ekki sitja við orðin tóm
 
 lata gerð fylgja orðum
 láta ekki sitt eftir liggja
 
 vera til dystin fús, leggja doyðin á
 láta ekki troða á sér
 
 ikki lata nakran níva seg niður
 láta ekki vaða ofan í sig
 
 ikki at verða teptur, ikki at verða settur fastur
 láta hart mæta hörðu
 
 seta hart móti hørðum
 láta <skoðun sína> í ljós
 
 siga <sína hugsan>
 láta sér ekki allt fyrir brjósti brenna
 
 vera óræddur
 láta svo lítið
 
 hirða <okkurt> (t.d. hon hirdi at drekka kaffi saman við okkum í gjár )
 láta svo um mælt
 
 nevna, halda uppá
 láta til skarar skríða
 
 fara í holt við, leggja í vaðið
 láta þetta ekki á sig fá
 
 ikki lata seg nerva av tí, ikki lata seg ávirka av tí
 þegar best/verst lætur
 
 í besta føri, í versta føri
 þegar til lengdar lætur
 
 í longdini
 1 látast, v
 2 látast, v
 látinn, adj
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík