ISLEX - orðabókin
Stofnun Árna Magnússonar í íslendskum vísindum
vel orðabók:
bregða s info
 
framburður
 beyging
 1
 
 (um snögga hreyfingu)
 ávirki: hvørjumfall
 bregða, gera eitt viðbragd, draga (svørð)
 skylmingamennirnir brugðu sverðum sínum
 
 fektararnir drógu svørð síni
 2
 
 (skreppa)
 ávirki: hvørjumfall
 gera eina rend, fara (eina stutta ferð)
 þau brugðu sér til Stokkhólms um helgina
 
 tey gjørdu eina rend til Stokkhólms um vikuskiftið
 hann brá sér í bíó
 
 hann fór í biograf
 3
 
 (um hlutverk o.fl.)
 ávirki: hvørjumfall
 hann bregður sér stundum í gervi jólasveinsins
 
 hann letur seg stundum í sum jólamaður
 hún brá sér í hlutverk heimsku ljóskunnar
 
 hon spældi ta ljóshærdu tápugásina
 4
 
 (verða bilt við)
 subjekt: hvørjumfall
 hvøkka við/upp, gerast kløkkur, verða illa við, stúrsa
 mér brá þegar ég sá reikninginn
 
 eg stúrsaði við, tá ið eg sá rokningina
 láttu þér ekki bregða þótt hann hafi fitnað
 
 verð ikki kløkk, hóast hann er fitnaður
 <mér> bregður í brún
 
 <eg> varð illa við
 5
 
 (gera e-m bilt við)
 ávirki: hvørjumfall
 hvøkkja, kløkka, ræða, skaka, skelka
 hættu að bregða henni sífellt
 
 gevst at ræða hana altíð
 bregða fæti fyrir <hana>
 
 a
 
 leggja fót fyri <hana>
 b
 
 spenna fót fyri <hana>
 6
 
 (breyta)
 ávirki: hvørjumfall
 broyta, skifta
 bregða litum
 
 blikna, skifta ymsar litir
 bregða vana sínum
 
 gera e-t óvant
 hann brá ekki vana sínum og heimsótti okkur um jólin
 
 hann gjørdi sum vant og vitjaði okkum á jólum
 það bregður til <sunnanáttar>
 
 <nú> lækkar hann
 7
 
 bregða + á
 
 bregða á leik
 
 a
 
 fara at spæla
 b
 
 stuttleika, stytta (e-m) stundir
 bregða á það ráð að <fara með bæn>
 
 taka tey ráð at <biðja eina bøn>
 8
 
 bregða + fyrir
 
 <þessu> bregður fyrir
 
 subjekt: hvørjumfall
 <hetta> birtist eitt eygnablunk
 iðulega brá fyrir eldingum
 
 í heilum sóust snarljós
 skólastjóranum bregður oft fyrir á göngunum
 
 skúlastjórin sæst ofta á gongini
 bregða fyrir sig <frönsku>
 
 taka til <franskt>
 leikarinn getur brugðið fyrir sig mörgum ólíkum röddum
 
 leikarin hevur nógvar ymiskar røddir at taka til
 9
 
 bregða + upp
 
 ávirki: hvørjumfall
 sýna, vísa, tekna, draga (upp)
 forstjórinn brá upp línuriti af hagnaði ársins
 
 stjórin varpaði upp eina strikumynd av ársins vinningi
 bókarhöfundur bregður upp hrífandi mynd af söngvaranum
 
 høvundurin teknar eina hugtakandi mynd av sangaranum
 10
 
 bregða + við
 
 bregða við
 
 svara aftur
 við brugðum skjótt við og hjálpuðum nágrönnunum
 
 vit bóru skjótt at og hjálptu grannunum
 <þá> bregður svo við
 
 <tá> vil so til
 þá brá svo við að tröllið varð að steini
 
 tá hendi tað at trøllið var at steini
 eftir þetta brá svo við að honum batnaði
 
 eftir hetta lagaði tað seg soleiðis at hann batnaði
 11
 
 bregða + yfir
 
 bregða yfir sig <sjali>
 
 hon kastaði <eitt sjál> um herðarnar
  
 það getur brugðið til beggja vona
 
 tað dregur á báðar vánir
 bregðast, v
 brugðið, adj
 brugðinn, adj
© Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Árnagarði við Suðurgötu, 101 Reykjavík